Tatry. Dzielą, czy łączą? Pytanie zadawane wielokrotnie, a odpowiedź – zależna od kontekstu. Jednak od czasu przystąpienia Polski i Słowacji do obszaru Schengen (21.12.2007), właściwym jest drugi człon alternatywy, choć precyzyjniej byłoby rzec – łączyć powinny! Rzecz polega na tym, że od wspomnianej wcześniej daty, granicę polsko-słowacką w Tatrach przekraczać można w każdym, udostępnionym z obu stron szlakami turystycznymi, miejscu.
Czy ktoś o tym wie? Teoretycznie – powinni wszyscy. Czy ktoś z tego korzysta? Praktycznie – nikt, przynajmniej w skali masowej. Czy przeciętny turysta tatrzański wie, ile czasu potrzebuje na przejście z Morskiego Oka do Popradzkiego Stawu? Jeśli nawet ma tę wiedzę, to jest to jego „wiedza tajemna”, bo nad Morskim Okiem kierunkowskazu z niezbędnym czasem przejścia – nie uświadczy. Najbliższa informacja – na szczycie Rysów.
Albo – z Chochołowskiej. Można rano wyskoczyć na Bobrowiecką Przełęcz, zbiec do Orawic, wypluskać się w termalnych basenach, a wieczorem, dla odmiany przez Magurę Witowską, wrócić na kolację.
Dla udrożnienia tego wybitnie niszowego obszaru turystyki tatrzańskiej, powstał projekt utworzenia Tatrzańskiego Centrum Szlaków Transgranicznych przy Oddziale Tatrzańskim PTTK w Zakopanem. Zadaniem Centrum będzie promocja nowych, atrakcyjnych, a dotychczas niedostępnych szlaków transgranicznych, zaś siedzibą Centrum – zabytkowy budynek Dworca Tatrzańskiego przy ul. Krupówki 12. Tu dygresja. Mało kto wie, że ten wzniesiony w 1903 roku, a projektowany przez Wendelina Beringera budynek, jest pierwszą próbą zastosowania stylu zakopiańskiego w budownictwie murowanym. Tym bardziej prosi się o remont! I właśnie – przeznaczenie na potrzeby Centrum „górnej świetlicy” Dworca, będzie okazją do wyremontowania i wyposażenia tej części obiektu.
Gdy Centrum będzie mieć już swą siedzibę, przyjdzie pora zapewnić mu „narzędzia promocji” nowych szlaków. Przede wszystkim – przewodnik, opisujący wszystkie transgraniczne przejscia tatrzańskie. Sprawa wydawać się może prosta. Znawców nie brakuje, wystarczy tylko dać zlecenie… Powstanie nowa pozycja. Jedna z wielu…
Aby przewodnik mógł być czymś nowym, musi być napisany przez „kogoś nowego”. Choćby przez polsko-słowacki zespół kilkunastoletnich gimnazjalistów. Zaprosiliśmy zatem do współpracy zakopiańskie Gimnazjum nr 2 im ks. prof. J. Tischnera i „Zakladną” Szkołę z Zuberca.
Uzgodniono plan współpracy. Przez trzy miesiące młodzież obydwu placówek uczęszczała na dodatkowe zajęcia przygotowujące do pisania przewodnika. W czerwcu 2010 odbył się I Tatrzański Rajd Transgraniczny, czyli przejście trzema róznymi trasami z Zuberca, bądź Orawic do Witowa. W wakacje tegoż roku – 6 kolejnych wycieczek dla uczestników szkolenia, po sześciu dalszych szlakach transgranicznych.
Zadaniem młodych (13 – 15 lat) autorów był fachowy opis tras oraz sfotografowanie widoków i ewentualnych osobliwości. Najlepsze opisy i zdjęcia złożyły się na wydanie niniejszego, polsko-słowackiego przewodnika. Fotografie posłużyły ponadto do wydania okolicznościowego kalendarza na rok 2011.
Trud i wysiłek młodych polskich i słowackich autorów został uwieczniony na filmie dokumentalnym. Ponadto, wykonane zostały wielkoformatowe plansze wszystkich dziewięciu szlaków transgranicznych. Materiały te dostepne są w siedzibie Centrum.
Opisany wyżej, a zrealizowany w okresie grudzień 2009 – styczeń 2011 projekt, o wartości 46 000 euro, był współfinansowany przez Unię Europejską, z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budzetu państwa, za pośrednictwem Euroregionu „Tatry”, w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007 – 2013.
Stanisław Apostoł
autor i kierownik projektu
Sekretarz Zarządu Oddziału Tatrzańskiego PTTK